Czym właściwie jest skręcona kostka?

Staw skokowy utworzony jest z powierzchni stawowych, które tworzą: dalszy koniec kości piszczelowej i strzałkowej oraz bloczek kości skokowej. Ponadto w jego skład wchodzi torebka stawowa, którą wzmacniają więzadła: po przyśrodkowej stronie więzadło trójgraniaste, a po bocznej więzadło skokowo-strzałkowe przednie, skokowo-strzałkowe tylne i piętowo-strzałkowe. Torebka stawowa przytrzymuje kości, wchodzące w skład stawu oraz stwarza prawidłowe środowisko pracy stawu, zapobiegając dostaniu się sąsiednich tkanek między kości i zatrzymując płyn stawowy.

 

Skręcona kostka (tak najczęściej jest określane skręcenie stawu skokowego) to właściwie naciągnięcie lub rozerwanie więzadeł stawu z uszkodzeniem torby stawowej. 

​

• Najczęstszym rodzajem urazu jest boczne skręcenie (z ang. inversion sprain), w wyniku którego dochodzi do nadmiernej ruchomości w stawie skokowym. Podeszwa stopy wykręca się do wewnątrz, przez co uszkodzone są zewnętrzne więzadła stawu skokowego. 

• Natomiast skręcenie stopy na zewnątrz (z ang. eversion ankle sprain) występuje znacznie rzadziej, ale mogą mu towarzyszyć złamania. Podeszwa stopy wykrzywia się na zewnątrz powodując uraz więzadła trójgraniastego (przy kostce przyśrodkowej). 

 

 

Najczęściej uszkodzeniu ulega więzadło skokowo-strzałkowe przednie (ang. ATFL – Anterior Talo-Fibular Ligament), znajdujące się w okolicy kostki bocznej. ATFL jest zarazem głównym stabilizatorem stawu skokowego. Tak więc ważne więzadło uszkadza się najczęściej, a jego urazu bywają niedocenianie. Jak sugeruje nazwa, więzadło to przyczepia się do przedniego brzegu kostki bocznej, biegnie do przodu i przyśrodkowo. Przyczep końcowy znajduje się na przednim brzegu bocznej powierzchni stawowej bloczka kości skokowej. 

Jeśli  uraz jest poważny może być również uszkodzone więzadło piętowo-strzałkowe (ang. CFL – Calcaneo-Fibular Ligament). Łączy kość piętową ze strzałkową. To więzadło ulega rzadziej uszkodzeniu, tylko w wyniku cięższych obrażeń, gdyż naturalnie jest mniej obciążane, silniejsze i bardziej elastyczne.

​

Objawy skręcenia stawu skokowego

​

U pacjentów często obserwuje się towarzyszące skręceniu objawy, od łagodnych po bardzo ciężkie. Lekkie skręcenie kostki zazwyczaj nie powoduje wielu trudności, a sportowcy są nawet w stanie kontynuować trening lub zawody. Natomiast ciężkie uszkodzenie może wymagać leczenia szpitalnego. Aby jednak uniknąć licznych problemów i nawracających urazów, nie należy bagatelizować objawów tylko zgłosić się jak najszybciej do ortopedy, lekarza sportowego. 

Najczęściej skręceniu kostki towarzyszy ból w obrębie stawu skokowego, nasilający się podczas chodzenia, gdy zwiększa się nacisk na uszkodzone więzadła. Inny objaw to obrzęk (opuchlizna) lub zasinienie, które występują równie często, choć nie w każdym przypadku.

 

Skręcenie stawu skokowego jest klasyfikowana według 3-stopniowej skali, w zależności

od rozległości uszkodzenia tkanek.  Sposób leczenia urazu jest zależny od jego stopnia. 

Ostre skręcenie stawu skokowego

Urazowi więzadeł może towarzyszyć uszkodzenie ścięgien, kości i innych tkanek miękkich. Dlatego tak ważne jest, aby uzyskać wkrótce po urazie jak najlepszą diagnozę. Ortopeda ocenia, czy konieczne jest wykonanie prześwietlenia rentgenowskiego (aby uzyskać wyraźny obraz kości stawu skokowego), czy wystarczy samo badanie USG. W RTG możliwe jest wykrycie towarzyszących niejednokrotnie małych pęknięć lub złamań kości. Ciężko skręcona kostka, z uszkodzonym więzadłem, może skutkować niestabilnością stawu skokowego i nawet koniecznością operacyjnego leczenia.

Stopnie uszkodzenia stawu skokowego

Czas leczenia skręconej kostki zależy od rodzaju urazu i stopnia uszkodzenia, które są rozpoznawane w 3 stopniach, w zależności od ich powagi.

 

I stopień – cechy:

• Naciągnięte lub minimalnie naderwane więzadło stawu skokowego

• Brak lub minimalna niestabilność stawu skokowego

• Łagodny ból

• Możliwy jest lekki obrzęk okolicy stawu skokowego

• Niekiedy staw skokowy może zesztywnieć i utrudnione może być zginanie, np. podczas chodzenia.

 

II stopień – cechy

• Umiarkowane rozerwanie włókien więzadła

• Niestabilność w stawie 

• Ból od umiarkowanego do ciężkiego, który uniemożliwia normalne chodzenie

• Obrzęk i sztywność w stawie skokowym

• Mogą się również pojawić drobne zasinienia (krwiaki)

 

III stopień – cechy

• Całkowite rozerwanie włókien więzadła

• Całkowita niestabilność stawu

• Ostry ból 

• Ciężki obrzęk

• Zazwyczaj rozległe siniaki (krwiaki)

Leczenie skręcenia stawu skokowego

Leczenie skręconej kostki obejmuje zarówno pierwszą pomoc jak i długotrwałą rehabilitację stawu skokowego, z jego wzmocnieniem w celu wyeliminowania ponownych urazów. Przebieg leczenia jest najczęściej następujący: najpierw zmniejsza się ból i obrzęk kostki, aby następnie podjąć ćwiczenia i przywrócić pełną ruchomość i stabilność stawu skokowego. 

 

Natychmiastowa pierwsza pomoc:

Aby zmniejszyć ból i obrzęk, podejmuje się 4 podstawowe kroki  tzw. procedura RICE , czyli skrót słów z języka angielskiego: Rest, Ice, Compression, Elevation.

• Rest – odpoczynek. Zwłaszcza w pierwszych dniach zaleca się przerwę w aktywności ruchowej, a jeśli jest konieczna, poruszanie się z pomocą kul ortopedycznych. Z czasem możesz stopniowo zacząć obciążać staw skokowy i rozpocząć rehabilitację. 

• Ice – lód, czyli terapia zimnem. Okolicę stawu skokowego powinieneś zmrozić natychmiast po urazie. Możesz to zrobić specjalnym Ice-sprayem (z odpowiedniej odległości, pocierając raz po raz skórę palcami) lub po prostu wsadzić stopę pod bieżącą, zimną wodę (na kilka-kilkanaście minut). Przez pierwsze 48 godzin po urazie zaleca się stosowanie okładów z lodu, 3-4 razy dziennie po 20 minut. Stosowanie lodu i kompresji pomoże złagodzić ból, zmniejszyć obrzęk, krwiaki oraz pobudzić krążenie krwi. Lód (albo chłodne żele, ice-packi) przykładaj przez cienką warstwę materiału, aby nie dopuścić do odmrożenia skóry. 

• Compression – ucisk. Natychmiast po schłodzeniu, uszkodzony staw skokowy powinieneś z wyczuciem ucisnąć bandażem elastycznym, od palców stopy aż do połowy podudzia. Bandaż powinien być wygodny i nie odcinać krążenia w stopie i kostce. Stosowanie opatrunku uciskowego redukuje obrzęk i krwiaki. Dodatkowo zmniejsza ruchomość stawu, nie dopuszczając do pogłębienia uszkodzeń.

• Elevation – uniesienie kończyny do góry. Staraj się trzymać nogę powyżej poziomu serca tak często, jak to tylko możliwe. Podniesienie nogi zmniejsza obrzęk i krwiaki w obrębie podudzia.

Po bolesnej pierwszej, pourazowej fazie, możesz wprowadzić inne metody, które przyczynią się do przywrócenia sprawności w uszkodzonym stawie. Ćwiczenia, takie jak np. proste kręcenie kostką, pomagają rozruszać staw i zredukować obrzęk. Wskazane jest również rozciąganie mięśni łydki.

Poważniejsze skręcenia stawu skokowego, w tym zerwania więzadeł i złamania kości, będą potrzebować odmiennego leczenia (często operacyjnego) i specyficznej rehabilitacji.

​

Rehabilitacja

 

Rehabilitacja jest niezbędna, aby możliwie dobrze wyleczyć skręcenie stawu skokowego, czyli jak najszybciej przywrócić jego pełną sprawność i wzmocnić go w celu wyeliminowania kolejnych urazów. Plan rehabilitacji musi być dopasowywany do pacjenta, w zależności od stopnia urazu, wieku i poziomu aktywności danej osoby. Pełny program rehabilitacji obejmuje kolejno: zmniejszenie bólu i opuchlizny, zwiększenie elastyczności i siły stawu, przywrócenie koordynacji ruchowej ( w tym tzw. czucia głębokiego – proprioceptywnego ) i wreszcie powrót do normalnej aktywności fizycznej lub sportowej. 

 

 

 

Zapobieganie ponownym urazom

Najlepszym sposobem zapobiegania skręceniom kostki jest utrzymanie dobrej formy, elastyczności i równowagi mięśni. Przede wszystkim: 

• Pamiętaj zawsze o ćwiczeniach rozgrzewających przed treningiem

• Podczas chodzenia i biegania staraj się być ostrożny i unikaj nierównych nawierzchni

• W początkowej fazie powrotu do sportu używaj ortezy stawu skokowego, tapingu lub przynajmniej bandaża elastycznego.

​

Jak przywrócić sprawność po skręceniu?

​

• Minimalne unieruchomienie 

Unieruchomienie stawu skokowego może powodować poważne problemy w przyszłości. Staw skokowy zdecydowanie lepiej regeneruje się, gdy jest umieszczony w półsztywnym gipsie lub stabilizatorze. Zawsze dokładnie oceniam, czy unieruchomienie w ogóle jest potrzebne i na jaki dokładnie czas. Pomagają mi w tym dodatkowe badania (USG, MRI) oraz regularny kontakt z rehabilitantem. Istotną kwestią jest czas, bo właśnie zbyt długie unieruchomienie może prowadzić do usztywnienia stawu i skłonności do ponownych uszkodzeń.

 

• Ćwiczenia ruchowe 

Nawet jeśli chodzenie sprawia umiarkowany ból, powinieneś kilka razy dziennie wykonywać ćwiczenia przywracające sprawność w stawie. Niektóre proste ćwiczenia pomogą Ci utrzymać dobrą ruchomość stawu i pozytywnie wpłyną na odbudowę uszkodzonych więzadeł, poprzez lekkie ich rozciąganie i wzmacnianie. Staramy się możliwie szybko doprowadzić do stanu, w którym będziesz mógł bezpiecznie rozpocząć ćwiczenia na ruchomych platformach, tzw. wobble boards, odbudowujące podświadome czucie stabilizacyjne stawu.

 

Rozciąganie ścięgna Achillesa

Rozciąganie Achillesa możesz rozpocząć niedługo po skręceniu stawu skokowego. Ćwiczenie  wykonuj następująco: siedząc lub leżąc na podłodze weź ręcznik i okręć go dokoła palców u stóp. Ciągnij ręcznik, równocześnie wypychając palce w górę, dzięki czemu poczujesz rozciąganie w tylnej części podudzia. Wykonuj takie ćwiczenie 3-4 razy dziennie po kilka minut.

 

Pisanie w powietrzu

W pozycji siedzącej lub leżącej postaraj się „napisać” palcami u stóp litery alfabetu w powietrzu. Rób litery tak duże jak to możliwe, dokładnie wykonując kostką skręty. Przy „pisaniu” możesz być kreatywny – zmieniając czcionkę i wielkość liter. 

 

Ćwiczenia rozciągające

Następnym krokiem, po rozruszaniu więzadeł i stawu, jest rozciąganie i wzmocnienie otaczających ich mięśni. Dzięki temu można równocześnie wzmocnić staw skokowy i zapobiec jego ponownym urazom. Przykładowe ćwiczenia to:

• Stawanie na palcach -  stań na schodach lub innym podniesieniu trzymając pięty poza krawędzią.  Spróbuj stanąć niemal na czubkach palców, a następnie powróć do pozycji wyjściowej, cały czas trzymając piętę poza krawędzią.  Powtórz 10-20 razy, nawet 4 razy dziennie.

• Chodzenia na palcach i piętach – spróbuj chodzić przez minutę na palcach, a następnie na pięcie. Rób ćwiczenie naprzemiennie: pięta-palce, pięta-palce, i staraj się ćwiczyć w ten sposób w sumie 10 minut, powtarzając 4 razy dziennie.

• Więcej ćwiczeń, które możesz wykonywać w domu, nauczy Cię nasz rehabilitant. Zostaniesz nauczony m.in. ćwiczeń na specjalnych gumach. 

 

Aktywność!

Po ustąpieniu bólu i obrzęku, możesz rozpocząć szybsze chodzenie, a następnie jogging. Sportowcy rozpoczynają również bardziej intensywne i specjalistyczne ćwiczenia. Kluczem jest, aby zwiększanie obciążeń było stopniowe. W fazie powrotu do sportu trening powinien być krótki i mniej intensywny. Wskazana jest współpraca lekarza sportowego z trenerem.

Co zrobić jeśli ból nie ustąpił?

Najczęstszą przyczyną przewlekłego bólu w następstwie skręcenia stawu skokowego jest zła diagnoza (ocena stopnia uszkodzenia) i niepełny lub nieprawidłowy proces rehabilitacji. Może on być spowodowane zarówno brakiem odpowiednich zabiegów i ćwiczeń w czasie fizjoterapii, jak i zbyt szybkim (albo zbyt wolnym!) powrotem do treningów o odpowiedniej intensywności. Dlatego warto być pod kontrolą ortopedy - lekarza sportowego, aby niczego nie zaniedbać i szybko wrócić do maksymalnej formy!

​

Dodatkowo w razie potrzeby lub na życzenie Pacjenta wykonujemy badanie USG w celu oceny stawu skokowego. 

​

​

​

​

ZAPRASZAMY DO NASZEJ PLACÓWKI NA REHABILITACJE - WIEMY JAK CI POMÓC :)

ZAREZERWUJ WIZYTĘ 

​

​

​

​

​

​